Hans Bol: Emblemata evangelica

Vorig jaar kon de Koning Boudewijnstichting, op een veiling bij Christie’s London, het uitzonderlijk album Emblemata vangelica ad XII signa codestica op de kop tikken. Het maroklijnleren gebonden album bevat 13 originele ontwerptekeningen en de daarbij horende gravures van Hans Bol (1534-1593).

Het wordt nu bestudeerd in het Prentenkabinet van de Koninklijke Bibliotheek, waar het werk gedeponeerd is. In de herfst komt er een tentoonstelling van het album, naast voortekeningen en prenten van of naar tijdgenoten als Bruegel, Van Heemskerk, De Vos, Van Diepenbeeck, Van Orley, en modernen als Ensor, Evenepoel en Masereel. Uitzonderlijk, zo goed als uniek, is dat men de volledige reeks voorbereidende tekeningen van Hans Bol in dit album heeft gekleefd naast de afdrukken, gegraveerd door Hans Collaert (1560-1618) en in Antwerpen uitgegeven in 1585 door Jan Sadeler. De tekeningen meten 14,3 x 21 cm. De prenten hebben nagenoeg dezelfde afmetingen. Zoals steeds bij voortekeningen is de compositie spiegelbeeldig ten opzichte van het resultaat in prent.

De reeks Emblemata evangelica (zinnebeeldige voorstellingen uit het evangelie) werd niet ontworpen zonder aan het publiek te denken. Niets is toeval. Allerlei populaire motieven spelen mee: de seizoenen, het werk en de jacht op het land, de dierenriem, bijbelse taferelen (die toen zeer herkenbaar waren), verschillende landschappen. De combinatie van dat alles kon het publiek van de serie alleen maar groter maken. Men kon de platen zowel als reeks, als per exemplaar kopen. Die Antwerpse productie vond kopers in het Habsburgse Rijk (Zuid-Amerika inbegrepen), Engeland maar ook Frankrijk. 

Men kan het werk van Hans Bol plaatsen in de traditie van het werk van Pieter Bruegel – een generatie eerder – voor de firma ‘De vier winden’ van Hieronymus Cock. Van de spanningen en conflicten die in dat werk schering en inslag zijn, blijft bij Hans Bol vrijwel niets over. De conflicten blijven niet duren en de drukpersen moeten draaien. En goede kunstenaars weten daar hun eigen draai aan te geven. Zoals hier. Op 15 oktober 2015 opent in de Koninklijke Bibliotheek de tentoonstelling met de originele tekeningen van Hans Bol.