De Poorten - Op de rand van de stad

I.s.m. 'historian in residence' Tina De Gendt

Eeuwenlang kwam je de stad binnen via gigantische, oppermachtige poorten. Vandaag vind je op en rond die plaatsen de meest dynamische en kleurrijke stadswijken. Wat gebeurde hier de afgelopen twee eeuwen? Hoe werd de stad hier gevormd en hertekend? De meest besproken delen van de stad nemen in deze expo zelf het woord. En tonen je de stad van de andere kant.

Oppermachtige stadspoorten vroeger

Als gebouw vind je ze in steden als Gent nauwelijks of niet meer terug. Stadspoorten waren nochtans ooit een oppermachtig deel van de stad. Machtig, in de zin van doorgang- en dus doorslaggevend. Bij de poort werd namelijk bepaald wie de stad in mocht en wie niet, wie 's avonds opnieuw de stad uit moest, welke tol je moest betalen, wie 'vreemdeling' en wie 'poorter' was.

In de expo De Poorten - Op de rand van de stad krijg je de geschiedenis van deze poorten en hun buurten. Steevast een place to be - or not to be? -, waar nieuwe ideeën opborrelden, geheime ontmoetingen plaatsvonden, de stad organisch groeide. Je kon er gewoonweg niet omheen.

Superdiverse poortwijken vandaag

Dat veranderde in 1860, toen in België het stedelijke tolrecht verdween. Ook in de rest van Europa verschoven de bevoegdheden op het vlak van migratie, fiscaliteit en justitie van steden naar het nationale niveau. De stadspoorten die overeind bleven, stonden machteloos.

Nieuwe 'gebuurten' of wijken kwamen in de plaats. Steden lieten hun omwallingen en afgelijnde grenzen varen en vormden steeds meer inktvlekken in een globaliserende wereld. De statige stadspoorten verdwenen, maar de va-et-vientsfeer bleef hangen in wat we vandaag 'poortwijken' kunnen noemen. In de afgelopen tweehonderd jaar werden deze wijken kleurrijke aankomstplaatsen voor migranten en dynamische draaischijven voor de stad.

Iedereen kent ze van naam (in Gent gaat het om de Brugse Poort, Rabot, Muidepoort, Dampoort, Heuvelpoort, Kortrijksepoort, de Brusselsepoort en de Sint-Lievenspoort), maar wat speelde zich daar af? Welke veranderingen vonden er plaats? Hoe belangrijk zijn deze wijken voor de stad geweest? Hoe kreeg superdiversiteit hier precies vorm en hoe werkt dat nu eigenlijk?

Beleving en ontmoeting

In De Poorten krijg je de stad van een andere kant te zien. Ver weg van de platgetreden paden, met bewoners zelf als gids. Het is een expo die je niet alleen bezoekt, maar die je ook op weg zet.

Wat voorafging

De expo De Poorten - Op de rand van de stad is de finale van het erfgoedproject De vierkante kilometer. Historian in residence Tina De Gendt spoorde in de 19de-eeuwse stadsgordel verborgen geschiedenissen op, samen met herinneraars uit de buurt. Het Neuseplein, de Brugse Poort, het Rabot, Ledeberg en de Dampoort werden - tegel per tegel op onze STAMluchtfoto - uitgelicht.