- Sylvie Dhaene
- Marie-Claire Van der Donckt
- VMV-berichten
- De internationale museumdag 1998
- Vlaanderen - Nederland: een ontmoeting
Museum Katern 1998.3
Artikel
Inhoud
Sylvie Dhaene
Van bouwkunde tot volkskunde Museum voor Volkskunde, Gent
Sylvie Dhaene, Foto Johan Martens
Het lijkt een American Dreamverhaal maar het is 'genuine' Vlaams. Of hoe een studiewerk over de bouwkunst van het "Kinderen Alyns"-hospitaal, vrijwilligerswerk, een tentoonstelling, een thesis én een examen voor Sylvie Dhaene resulteerde in de aanstelling tot conservator van het Gentse Museum voor Volkskunde, per 1 januari laatstleden.
Het werk over de bouwkunst, onder professor Frieda Van Tyghem, kaderde in de opleiding Kunstwetenschappen. Sylvie Dhaene koos daarbij ook de cursussen culturele antropologie en volkskunst. Dit nà een diploma Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Zo bracht ze twee disciplines bijeen in een ogenschijnlijk uitzonderlijk verband. Of misschien toch niet. Een krachtlijn van het Nederlandse denken over 'volkskunde' is de multidisciplinaire samenwerking. "Laat ons niet langer alleen de materiële cultuur en gebruiken verwerken, maar laat ons ze ook duiden en interpreteren vanuit de sociologie, de culturele antropologie en de psychologie. Want de wisselwerking tussen individu en sociale groep is en blijft een kenmerk van het specimen mens". In deze visie wordt onder de term 'het volk' om het even welke groep mensen verstaan die minstens een concrete band met elkaar hebben.
Gaande van taal, over ideologie, bloedverwantschap, beroep tot hobby's. Los van de veranderende kijk op 'volkskunde' veranderde een tijdje geleden de organisatiestructuur van het Museum voor Volkskunde. Terzelfdertijd kreeg het museumdecreet hoe langer hoe meer vorm en werden de krijtlijnen ervan steeds duidelijker.
Combineer dit met een multidisciplinair gevormde conservator en er ontstaat zoiets als een kiemkrachtig, levensnoodzakelijk en aëroob museuminstrument. Die combinatie reflecteert sterk op het beleid van Sylvie Dhaene. Op museaal terrein wordt hard gewerkt aan de museumbasisfuncties: het verwerven van collectiestukken, het bewaren en het wetenschappelijk onderzoek ervan; het informeren van het publiek over de collectie en haar context. Daarom is een dubbelproject gestart. Inventariseren en automatiseren van de collectie en onderzoek naar en uitwerking van de museumpresentatie.
Even hard, maar duidelijker voor het publiek, wordt aan de beeldvorming over volkskunde gesleuteld. Met exposities, lezingen en andere activiteiten wil Sylvie Dhaene het beeld van het brede publiek over volkskunde vakkundig "ontgrenzen". Het beeld ontdoen van de wat pijnlijke "ambachtelijk allegaartje"-connotatie. Het beeld ook bijsturen door de collectie te presenteren in de ruime maatschappelijke context. Je kan voor het Museum voor Volkskunde, ingeplant in de levendigste gemeenschap van Gent, geen andere, en misschien zelfs geen betere evolutie bedenken dan deze die er is en zal zijn.
Praktisch
Museum voor Volkskunde, Gent
Marie-Claire Van der Donckt
Een nieuw museum - het Provinciaal Museum t' Ename
Marie-Claire Van der Donckt. Foto Luc Braeckman
Het is voor ingewijden een alledaags zicht een kersverse conservator op een ladder. We schrijven juni '98. Midden in het tumult van een museum in uitbouw helpt Marie-Claire Van der Donckt werkman Guy Suy een projectievlak "uitsmetten". Oude kennis en ambacht gaan hier letterlijk hand in hand voor de realisatie van een educatieve en hoogtechnologische installatie over een "Feest van 1000 jaar".
De uitbouw van het museum kadert in het Project Ename 974. Het huis Beernaert; vlakbij de Sint-Laurentiuskerk van Ename, waar het nieuwe museum in onder gebracht wordt, werd reeds in '88 aangekocht door de provincie Oost-Vlaanderen. In februari 1998 werd Marie-Claire benoemd tot conservator van het museum. Achteraf beschouwd lag het ook enigszins voor de hand. Van jongsaf aan geïnteresseerd in de Arabische cultuur en schriftuur, volgde ze een opleiding in de archeologie van het Oude Nabije Oosten. Meer nog dan het veldwerk in het buitenland wou ze in haar streek wetenschappelijk archeologisch werk verrichten. Vanaf '89 werd Marie-Claire bij het Instituut voor het Archeologisch Patrimonium, buitendienst Ename, aangesteld als wetenschappelijk medewerker. Een van de broedplaatsen voor de jonge Oost-Vlaamse archeologische professionals.
Marie-Claire Van der Donckt is als conservator verantwoordelijk voor de pijler 'museum' in het Project Ename 974. Dit museum toont de vondsten van de archeologische site in Ename. Het startpunt van de museumpresentatie is de "herinnering als persoonlijk archief". Heel overtuigend uitgewerkt trouwens. De presentatie in het museum is aangevuld met een 'onderzoektocht' waarbij de jonge bezoeker de stukken wetenschappelijk leert bevragen en tot oplossingen komt.
De archeologische site toont de restanten van de benedictijnenabdij Sint-Salvator, nog steeds schitterend gelegen aan de Schelde. Je kan er in het Tijdsvenster het verleden terug zien herrijzen. Een sterk staaltje hedendaagse technologie én een contextuele ervaring voor de kijker. Het bovengrondse erfgoed als tweede pijler van het project, is de mooie romaanse Sint-Laurentiuskerk.
Het knappe aan het Project Ename 974 is precies de combinatie met de derde pijler van het Enaamse erfgoed: het natuurhistorisch erfgoed van het Bos t' Ename. Samen met de vondsten van de site, de 'mensendingen', is ook de wisselwerking tussen fauna, flora én de menselijke activiteiten belangrijk. Vanop de Lijnwaadmarkt kan je het museum inkijken. Je ziet een huiselijke scène: grootvader toont kleinkind foto-album met slapende hond. Het is géén titel, maar wel een beeld.
Gekoppeld aan het zicht op de kerk en de glooiende omgeving naar de Schelde toe, houdt het een interessante denkoefening in. De scène toont de "herinnering als persoonlijk archief". Het museum, de kerk, de site en het Bos t'Ename verhalen over het gemeenschappelijke erfgoed. Het is een mooie opdracht om als conservator de museumpijler van het Project Ename 974 uit te bouwen.
Praktisch
Provinciaal Museum 't Ename, Ename Oudenaarde
VMV- Berichten
Projecten
De Vlaamse Museumvereniging timmert al enige jaren aan de weg als belangenvereniging van de Vlaamse musea. iedereen uit de sector die mee wil werken aan de professionalisering van de musea en het bevorderen van intense contacten tussen museummedewerkers is welkom.
Sinds kort heeft de museumvereniging ook een stafmedewerker in dienst, die fungeert als vast aanspreekpunt voor de musea en die daarnaast ook verschillende projecten uitwerkt. Deze projecten liggen in het verlengde van de doelstelllingen: het bevorderen van communicatie, zowel intern als extern, op nationaal en internationaal vlak en de deskundigheidsbevordering van museumwerking en -personeel.
We zetten ze even voor u op een rijtje:
Met het project functiebeschrijvingen hebben we in eerste instantie de belangen van de hele sector voor ogen. Het project wil, zodra het beëindigd is, een nuttige handleiding zijn voor de verschillende personeelsleden in een museum en de taken die zij moeten uitvoeren.
In verband met technische of wetenschappelijke collecties vragen vorsers, studenten, leerkrachten of nieuwsgierigen dikwijls in welk museum ze bepaalde voorwerpen kunnen vinden. Tot nu toe hing het antwoord grotendeels van het toeval af. Inlichtingen verschaffen is nochtans een belangrijke vorm van dienstbetoon en de VMV (in samenwerking met het Museum voor de Oudere Technieken) biedt met het repertorium van technische en wetenschappelijke collecties een elementair naslagwerk aan om op dergelijke vragen te antwoorden.
In samenwerking met de Stichting voor Kunstpromotie en met advies van de museumconsulenten start de VMV in het najaar van 1998 met een opleiding voor suppoosten. Suppoosten zijn vaak het visitekaartje van het museum en de ogen van de conservator omdat zij in rechtstreeks contact staan met zowel het publiek als de museumvoorwerpen. Een suppoost die de fijne kneepjes van het vak onder de knie heeft, geeft het museumbezoek voor het publiek enkel meerwaarde.
De Internationale Museumdag werd dit jaar nog op een bescheiden basis georganiseerd, maar wil uitgroeien tot een jaarlijks weerkerende grootse promotiecampagne voor alle musea. U vindt in deze Katern ook een kort verslag van de actie die afgelopen mei plaatsvond.
De VMV organiseert ook regelmatig studiedagen voor medewerkers uit de sector (leden en niet-leden) waarin bepaalde hete hangijzers op een heldere manier naar voren gebracht worden. Zo gingen de VMV-leden reeds de confrontatie aan met de complexe materie van de nieuwe auteurswetgeving. Dit heeft ook zijn weerslag op de museumwerking. Denk maar aan de uitgave van catalogen, folders, virtuele musea op het Internet,...
Daarnaast werd er een flinke boom opgezet over de plaats van vrijwilligerswerk in het museum en onlangs kwamen we samen met onze Nederlandse collega's om na te denken over publiekswerking en promotie aan beide zijden van de grens. Van deze laatste studiedag kan u al enkele indrukken opdoen in deze aflevering van de Museum Katern.
Al deze projecten en studiedagen hebben slechts één doel: de contacten binnen de museumsector bevorderen, met elkaar communiceren en onze museumwerking zo efficiënt mogelijk maken.
U bladert momenteel door onze laatste verwezenlijking, de Museum Katern, waarmee de Vlaamse Museumvereniging de stap buiten het concrete werkveld zet en alle geïnteresseerden in musea en museumcultuur een kijkje achter de schermen geeft. We willen het contact met de buitenwereld dan ook zo concreet mogelijk maken en vragen om alle opmerkingen en vragen bij het lezen van onze "eersteling" over te maken aan VMV, De Vlaamse Museumvereniging, Plaatsnijdersstraat 2, 2000 Antwerpen.
Personalia uit de vereniging
De penningmeester emigreert?
We hoeven hier natuurlijk niet uit te leggen dat Lutgarde Bessemans, de penningmeester van de Vlaamse Museumvereniging er niet met de VMV-kas vandoor is. Na lange jaren van inzet, zowel voor de Museumvereniging als voor de Stedelijke Musea te Leuven, waar zij als conservator de scepter zwaaide, verplichten de werkzaamheden van haar echtgenoot haar ertoe uit te wijken naar het pittoreske stadstaatje Liechtenstein.
Zij is echter niet van plan haar collega's en vrienden in Vlaanderen zomaar te vergeten en ook wij willen graag de contacten onderhouden. We wensen haar alvast een goede vaart/ vlucht/ reis en wachten vol spanning op een eerste ansichtkaart.
Een rijke dame in het PAMZOV. Internationale Museumdag 1998
De Internationale Museumdag 1998
De Vlaamse Museumvereniging was dit jaar initiatiefnemer om tijdens het weekend van 16 en 1 7 mei een bijzondere actie op touw te zetten in de musea.
Zij werd hierin structureel ondersteund door de Afdeling Beeldende Kunst en Musea van de Vlaamse Gemeenschap. 56 musea namen aan de actie deel met publieksvriendelijke initiatieven.
Het evenement kadert in de 20-jarige traditie van het Internationaal Comité van de Musea, om de museumwereld een grotere bekendheid te geven bij een breed publiek. Traditioneel gebeurt dit rond 18 mei. Zo sloot vorig jaar het Belgisch Comité van ICOM bij de actie aan door het opzetten van een affichecampagne, met als doel het publiek te sensibiliseren voor het probleem van de illegale handel in kunstwerken.
Om de relatieve onbekendheid van een aantal musea in Vlaanderen te doorbreken, werd in 1998 geopteerd voor het promoten van de vaste verzamelingen. Een handige brochure werd, buiten de deelnemende musea, in een 300-tal culturele locaties verspreid. De media speelden nog wat schuchter in op het gebeuren. Een zonovergoten weekend is natuurlijk niet ideaal voor intensief museumbezoek. Toch denken we dat de actie is geslaagd.
Op beleidsniveau en bij potentiële partners leeft een brede onderstroom om de volgende jaren van de publiekswerking van de musea een bijzonder aandachtspunt te maken. Voor wat het evenement van de Internationale Museumdag betreft, wordt continuïteit nagestreefd. U hoort er in het najaar vast meer over.
Internationale Museumdag 1998 in het Provinciaal Museum voor Fotografie, Antwerpen
Vlaanderen - Nederland: een ontmoeting
Op 11 en 12 juni 1998, net voor de o zo belangrijke wedstrijd België - Nederland in het kader van de Wereldbeker 1998, besloten Vlaamse en Nederlandse museummedewerkers hun eigen derby der lage landen te spelen.
Deze Vlaanderen - Nederland had echter niets te maken met competitie, het was de bedoeling een beter inzicht te verwerven in elkaars werking en interne keuken. Zo leren we elkaars publiek beter kennen en kunnen we de Vlaamse en Nederlandse museumbezoekers aansporen eens wat vaker een stapje in een museum over de grens te zetten.
Foto Josee Selbach
Deze 'uitwisseling' is een initiatief van de sectie Public Relations en Marketing binnen de Nederlandse Museumvereniging in samenwerking met de Vlaamse Museumvereniging en met de museumconsulent publiekswerking.
Het project geniet de steun van de afdeling Beeldende Kunst en Musea van de Vlaamse Gemeenschap en het Nederlands Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Doel van deze ontmoeting is kennis te nemen van elkaars werk, de museale infrastructuur en de wijze waarop museale promotie en marketing in beide landen bedreven worden.
Het gaat om twee studiereizen van telkens twee dagen. Op 11 en 12 juni bezochten Nederlandse collega's Vlaanderen en op 1 en 2 oktober trekken de Vlamingen naar Nederland. Bij het ter perse gaan van dit artikel is het Vlaamse luik net achter de rug en wachten we vol spanning op het bezoek aan Nederland.
In de tweede aflevering van de Museum Katern krijgt u een uitgebreid verslag van beide ontmoetingen, maar we willen u enkele eerste indrukken toch niet onthouden.
Onze Nederlandse collega's kwamen op 11 juni gezellig met de bus uit Amsterdam naar Antwerpen afgezakt, waar de dag startte met een eerste verkenning van het thema, namelijk de marketing in de museumsector.
Professor Guido De Brabander, van de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius, die kort tevoren nog enige heisa veroorzaakte door te stellen dat het de Vlaamse musea aan managementtalent ontbrak, kreeg hier de kans zijn stellingen te beargumenteren voor een publiek van medewerkers uit het veld. Dat het niet al kommer en kwel is in de musea werd aangetoond door Els Maréchal (hoofd publiekswerking van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen) die de promotiecampagne voor de tentoonstelling Breughel-Brueghel, Pieter Breughel De Jonge (1564-1637/8) en Jan Brueghel De Oude (1568-1625), een Vlaamse Schildersfamilie rond 1600 kwam toelichten.
Kathleen Weyts van Toerisme Vlaanderen lichtte een tipje van de sluier van de grootse campagne die door v.z.w. Antwerpen Open reeds in werking is gezet voor het Van Dijck-jaar in 1999. De tocht ging verder langs het Etnografisch Museum, Museum Vleeshuis en het Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim. Ook hier kregen we telkens een kijkje achter de schermen van marketing- en promotiestrategieën.
We weken uit naar Gent, kwestie van niet enkel de Antwerpse situatie te leren kennen.
Robert Hoozee, directeur van het Museum voor Schone Kunsten schetste even kort het Gentse museumlandschap voor de aanwezigen.
Foto Josee Selbach
Bart De Baere (wetenschappelijk medewerker Stedelijk Museum voor Hedendaagse Kunst) lichtte het actieplan Synergie 2000 toe, een samenwerkingsverband tussen de Gentse musea dat een nieuwe en frisse toekomst voorspelt. De bedoeling is dat de Gentse musea nauwer gaan samenwerken en ook bepaalde functies zoals bv. publiekswerking en commerciële exploitatie delen. Alle musea worden samen verantwoordelijk voor het Bijlokemuseum, waar een expositie rond de 'Schatten van Gent' wordt samengesteld uit hun collecties.
De verschillende instellingen zoeken ook een link in mobiliteit. Daarom wordt gezamenlijk nagedacht over bewegwijzering, stadsmarketing, een centrale op- en afstapplaats voor bustoerisme,...
Een werfbezoek aan het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (SMAK), dat volgend jaar de deuren opent, toonde al wat van de Gentse dynamiek en scherpte de honger voor het diner in het Pakhuis.
Na een verkwikkende nachtrust waren we de volgende dag te gast in het Museum voor Sierkunst en Vormgeving. Er volgden twee workshops waarin de actieve inbreng van de deelnemers en het uitwisselen van ideeën centraal stonden. Dit bewijst hoe nuttig het is om af en toe samen te zitten om het beeld dat we van elkaar hebben ook eens te toetsen aan de feiten.
Het Vlaamse luik van de ontmoeting Vlaanderen - Nederland was een tot de laatste minuut gevulde en erg boeiende, maar ook vermoeiende tweedaagse. We kregen niet enkel de kans kennis te nemen van de publiekswerking en -benadering in musea langs beide landsgrenzen, maar elk van de deelnemers kon persoonlijk in contact komen met collega's uit dezelfde sector, wat de samenwerking in de toekomst enkel maar ten goede kan komen.
We kijken al uit naar de dagen in Nederland!
